[Tâm lý học] 5 yếu tố trong giao tiếp có thể làm giảm bớt xung đột khi đối thoại

 

Trong cuộc sống, rất nhiều khi chúng ta giao tiếp trong vô thức. Nhà tâm lý học người Áo, Paul Watzlawick (1921-2007), đã xây dựng 5 tiên đề về giao tiếp, mô tả các quá trình giao tiếp diễn ra trong quá trình tương tác và giúp giải thích cách hiểu lầm và xung đột có thể xảy ra. Biết 5 tiên đề này có thể giúp bạn cải thiện giao tiếp trong môi trường làm việc.

Một người không thể không giao tiếp

Rất nhiều giao tiếp xảy ra ở mức độ vô thức. Ngay sau khi hai người nhận ra nhau, họ bắt đầu giao tiếp. Mọi hành vi có thể nhận thức được, bao gồm cả việc thiếu vắng hành động, đều có khả năng bị người khác hiểu lầm là có một số ý nghĩa. Nói cách khác, chúng ta giao tiếp ngay cả khi chúng ta không thực sự muốn.

Hãy tự hỏi mình những câu hỏi sau:

• Bạn giao tiếp điều gì với sự vắng mặt của hành động?
• Bạn muốn nói gì với đồng nghiệp khi bạn im lặng và không bày tỏ ý kiến của mình?
• Bạn có bắt đầu giao tiếp ngay khi bạn ở trong phạm vi thị giác và thính giác của người khác không?
• Bạn có thực sự ý thức được về thời điểm giao tiếp bắt đầu?

Mọi cuộc giao tiếp đều có nội dung

Mọi cuộc giao tiếp đều có nội dung và khía cạnh về mối quan hệ, sao cho cái sau phân loại cái trước và do đó là một giao tiếp tổng hợp; giao tiếp thứ cấp về cách một phần thông tin được diễn giải.

Ví dụ, giao tiếp với một người bạn khác với giao tiếp cùng một người quen hay người lạ. Khi góp ý cho một người bạn, bạn có thể sử dụng những từ ngữ bị coi là xúc phạm nhưng phản hồi của bạn vẫn được chấp nhận một cách khá vui vẻ. Tuy nhiên, nếu bạn cũng sử dụng bộ từ ngữ tương tự khi góp ý cho một đồng nghiệp ở xa, bạn có thể bị coi là bất lịch sự và để lại ấn tượng xấu với người đó.

Tương tự, tỏ ra bất lịch sự với bạn bè khi có mặt người khác, có thể gây ấn tượng tiêu cực với bên thứ ba. Khi ở ngoài mối quan hệ, người khác có thể hiểu sai thông điệp của bạn.

Hãy tự đặt ra những câu hỏi sau đây:

• Những từ ngữ bạn sử dụng có phù hợp với ngữ cảnh và những người đang có mặt ở đó?
• Bạn có nhận thức được khía cạnh mối quan hệ trong giao tiếp của mình không?
• Bạn có chắc chắn rằng những từ bạn sử dụng không nằm ngoài mức độ giao tiếp mà bạn chia sẻ với người nghe của mình không?

Giao tiếp phải được xử lí hợp lí

Bản chất của một mối quan hệ phụ thuộc vào thời điểm ta biết khi nào nên xem xét lại trong quy trình giao tiếp với người khác. Nói cách khác, Watzlawick gợi ý rằng một mối quan hệ diễn biến tốt hay xấu phụ thuộc vào cách các bên giải mã ý định, hành động hay cách trao đổi của đối phương.

Trong bối cảnh này, cách xử lí liên quan tới quá trình sắp xếp các nhóm thông điệp, chuyển thành ý nghĩa. Tất cả các bên liên quan cấu trúc luồng giao tiếp theo các cách khác nhau và do đó, diễn giải hành vi của chính họ trong khi giao tiếp chỉ đơn thuần là phản ứng đối với hành vi của người kia.

Chắng hạn, giả sử bạn có cuộc trò chuyện với một đồng nghiệp. Cuộc đối thoại khiến bạn khó chịu nhưng bạn không nói cho họ biết bạn cảm thấy như thế nào. Lần tới khi gặp đồng nghiệp này, bạn có thể cư xử vụng về hoặc khác lạ. Đồng nghiệp của bạn có thể sẽ nhận ra bạn đang buồn phiền về điều gì đó. Bạn đã đánh dấu cảm xúc của mình bằng hành vi của mình. Tuy nhiên, đồng nghiệp của bạn có thể nghĩ rằng gần đây bạn trở nên khó chịu. Họ có thể cảm thấy khó xử vì nghĩ rằng bạn đang buồn mà không rõ lý do. Điều này lại khiến bạn cảm thấy khó chịu.

Trong ví dụ này, các tương tác tạo ra một vòng lặp nguyên nhân - kết quả vì không có cuộc đối thoại thực sự nào cho phép bạn và đồng nghiệp biết điều gì đang thực sự xảy ra. Bằng cách hiểu tiên đề này, bạn có thể phá vỡ vòng lặp giao tiếp này. Ví dụ:

Bạn: “Hôm trước khi chúng ta nói chuyện, tôi không thích cách bạn nói với tôi và tôi cảm thấy rất buồn. Đó là lý do tại sao tôi cảm thấy khó xử khi ở cạnh bạn.”
Đồng nghiệp: “Vậy ư, tôi không nhận thấy điều đó, chính xác thì điều gì đã khiến bạn khó chịu?”

Cuộc đối thoại đơn giản này có tác dụng như một loại siêu thông tin để phá vỡ vòng lặp vô tận.

Giao tiếp có liên quan tới yếu tố kĩ thuật số và analog

Giao tiếp của con người liên quan đến cả yếu tố kĩ thuật số và analog. Chế độ kĩ thuật số là khi một ai đó nói những từ ngữ họ phát ngôn thực sự có ý nghĩa gì. Chế độ analog liên quan tới cách nói điều gì đó hoặc các tín hiệu phi ngôn ngữ đi kèm.

Đôi khi chúng ta có thể gửi hai thông điệp đối lập cùng lúc và điều này có thể gây ra hiểu lầm. Khi một người gửi đi một thông điệp với thông tin bằng lời nói và một người gửi đi thông điệp không lời, thông điệp không lời có xu hướng được tin tưởng.

Bí quyết ở đây là phải nhất quán. Nếu bạn tự tin về điều gì đó, hãy đảm bảo rằng bạn đã hỗ trợ cho câu nói của mình bằng giọng điệu, cao độ và nhịp độ của giọng nói cũng như ngôn ngữ cơ thể.

Giao tiếp có thể đối xứng hoặc bổ trợ cho nhau

Các thủ tục giao tiếp giữa người với người là đối xứng hoặc bổ sung cho nhau, tuỳ thuộc vào mối quan hệ của các bên dựa trên sự khác biệt hoặc ngang bằng.

Mối quan hệ đối xứng là mối quan hệ trong đó mọi người cư xử bình đẳng, từ góc độ quyền lực. Nếu một mối quan hệ đối xứng vượt ra ngoài tầm kiểm soát, cả hai bên có thể sẽ tấn công lẫn nhau trong một cuộc tranh giành quyền lực.

Mặt khác, mối quan hệ bổ sung là một trong những quyền lực bất bình đẳng, chẳng hạn như cha mẹ - con cái, sếp - nhân viên, lãnh đạo - người đi theo. Nếu một mối quan hệ bổ sung vượt ra khỏi tầm tay, sự chênh lệch sẽ tăng lên theo thời gian. Những kẻ quyền lực có thể trở nên chuyên chế hơn, trong khi những kẻ phục tùng sẽ bị hạn chế hơn nữa.

Tựu trung lại:

• Cách tốt nhất để cải thiện giao tiếp của cả nhóm là giúp mọi người nhận thức rõ về những gì đang diễn ra trong quá trình giao tiếp, điều này bao gồm cả các hình thức giao tiếp không chủ ý thường xảy ra ở trạng thái vô thức.
• 5 tiên đề về giao tiếp của nhà tâm lý học Paul Watzlawick cung cấp cái nhìn sâu sắc về giao tiếp.
• Giao tiếp hiệu quả phụ thuộc vào việc nhận thức được các khía cạnh phi ngôn ngữ của các tương tác với người khác; nhận thức được sẽ giúp bạn thực hiện các thay đổi thích hợp để cải thiện cách trao đổi khi làm việc.

Theo encora